قرص ترازودون چیست؟| کاربرد، عوارض، تداخلات، دوز و هشدارها

قرص ترازودون یکی از داروهای پرکاربرد در درمان اختلالات روانی به‌ویژه افسردگی و بی‌خوابی است که در سال‌های اخیر توجه بسیاری از پزشکان و بیماران را به خود جلب کرده‌است. این دارو که به دسته داروهای ضدافسردگی غیرمعمول تعلق دارد، علاوه بر تأثیر در بهبود خلق‌وخو، به‌دلیل خواص آرام‌بخش، در مواردی نیز برای درمان اختلالات خواب تجویز می‌شود.

با این حال، آشنایی با کاربردها، عوارض جانبی، تداخلات دارویی، دوز مناسب و هشدارهای مصرف ترازودون، برای استفاده ایمن و مؤثر از آن ضروری است. در این مقاله به طور جامع به بررسی همه‌جانبه داروی ترازودون می‌پردازیم تا دیدی روشن و علمی از این دارو به دست آورید.

قرص ترازودون (ترازولکس) چیست؟

قرص ترازودون که در بازار ایران با نام تجاری ترازولکس نیز شناخته می‌شود، یک داروی ضدافسردگی است که بیشتر برای درمان افسردگی اساسی، اضطراب و در مواردی بی‌خوابی تجویز می‌شود. این دارو از نظر داروشناسی، در دسته مهارکننده‌های بازجذب سروتونین با عملکرد خاص (SARI) قرار می‌گیرد و با تأثیر بر انتقال‌دهنده عصبی سروتونین در مغز، موجب بهبود خلق‌وخو، کاهش اضطراب و تنظیم خواب می‌شود.

برخلاف بسیاری از داروهای ضدافسردگی دیگر، ترازودون خاصیت آرام‌بخشی دارد، به همین دلیل معمولاً برای بیمارانی تجویز می‌شود که علاوه بر افسردگی، با بیخوابی شبانه نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

نکته: ترازودون برخلاف برخی داروهای خواب‌آور، اعتیادآور نیست، اما باید تحت نظر پزشک مصرف شود، زیرا مصرف خودسرانه یا قطع ناگهانی آن می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد.

فارماکوکینتیک ترازودون

فارماکوکینتیک ترازودون (Trazodone) شامل بررسی نحوه جذب، توزیع، متابولیسم و دفع این دارو در بدن است. مراحل اصلی فارماکوکینتیک ترازودون عبارت است از:

۱. جذب در بدن (Absorption): وقتی قرص ترازودون را می‌خوریم، از راه دستگاه گوارش جذب بدن می‌شود. بیشترین مقدار آن در خون، معمولاً ۱ تا ۲ ساعت بعد از مصرف به اوج می‌رسد.
اگر قرص ترازودون را با غذا بخورید، جذب آن کمی کندتر اما یکنواخت‌تر می‌شود و همین باعث می‌شود عوارض گوارشی مثل دل‌درد یا تهوع کمتر اتفاق بیفتد.

۲. توزیع (Distribution): ترازودون بعد از جذب، در تمام بافت‌های بدن پخش می‌شود. بیشترِ دارو به پروتئین‌های خون مثل آلبومین می‌چسبد (حدود ۸۹ تا ۹۵ درصد) و به راحتی وارد مغز می‌شود. این ورود به مغز برای اثرات ضدافسردگی و خواب‌آورش مهم است.

۳. متابولیسم (Metabolism): بدن ما ترازودون را در کبد تجزیه می‌کند. اصلی‌ترین آنزیم در این فرایند، CYP3A4 است.
ترازودون در بدن به ترکیبی به‌نام mCPP تبدیل می‌شود که خودش ممکن است باعث بعضی عوارض جانبی مثل بی‌خوابی یا بی‌قراری شود.

۴. دفع ترازودون از بدن(Elimination): نیمه‌عمر ترازودون (مدتی که نیمی از دارو از بدن خارج می‌شود) بین ۵ تا ۱۳ ساعت است. حدود ۷۰ درصد آن از طریق ادرار و حدود ۲۰ درصد از طریق مدفوع خارج می‌شود.
در افراد مسن یا کسانی که بیماری کلیه یا کبد دارند، ممکن است دارو کندتر از بدن دفع شود و در بدن باقی بماند.

مکانیسم اثر ترازودون

مصرف قرص ترازودون باید تحت نظر پزشک و مطابق با شرایط جسمی و روانی بیمار انجام شود، زیرا دوز و زمان مصرف آن ممکن است بسته به بیماری، سن، وزن و واکنش بدن به دارو متفاوت باشد. با این حال، نکات کلی نحوه مصرف ترازودون به شرح زیر است:

•  دوز ترازودون در درمان افسردگی

دوز اولیه ترازودون برای درمان افسردگی در بزرگسالان، معمولاً ۱۵۰ میلی‌گرم در روز (در دو یا سه نوبت) است. در صورت نیاز، پزشک ممکن است دوز ترازودون را به‌تدریج تا ۴۰۰ میلی‌گرم در روز افزایش دهد. در افراد بستری‌شده یا مقاوم به درمان، گاهی دوز تا ۶۰۰ میلی‌گرم در روز نیز می‌رسد، اما فقط تحت نظارت دقیق.

• دوز ترازودون برای درمان بی‌خوابی

دوز پایین‌تری از ترازودون (معمولاً ترازودون ۲۵ تا ۵۰ میلی‌گرم قبل از خواب) برای درمان بی‌خوابی تجویز می‌شود. این دوز اثر آرام‌بخش دارد و از عوارض بالاتر دوزهای ضدافسردگی جلوگیری می‌کند.

• بهترین زمان مصرف قرص ترازودون

قرص ترازودون معمولاً بعد از غذا یا همراه با یک وعده غذایی سبک مصرف می‌شود تا از ناراحتی معده جلوگیری شود. اگر به‌عنوان داروی خواب‌آور تجویز شده، باید ۳۰ دقیقه تا یک ساعت قبل از خواب مصرف شود.

• بلع داروی ترازودون

قرص ترازودون باید کامل بلعیده شود و از خرد کردن یا جویدن آن پرهیز شود، مگر اینکه پزشک خلاف آن را تجویز کرده باشد.

• قطع مصرف قرص ترازودون

قطع ناگهانی ترازودون ممکن است منجر به علائم ترک یا بازگشت علائم افسردگی شود، بنابراین باید به‌تدریج و تحت نظر پزشک قطع شود.

هشدارهای مهم مصرف ترازودون

1. در صورت فراموش کردن یک دوز، اگر زمان دوز بعدی نزدیک نیست، بلافاصله دوز فراموش‌شده را مصرف کنید؛ اما دوز دو برابر مصرف نکنید.
2. مصرف همزمان الکل، داروهای خواب‌آور یا آرام‌بخش‌ها ممکن است اثر آرام‌بخشی ترازودون را تشدید کرده و خطرناک باشد.

موارد مصرف ترازودون: قرص ترازودون برای چیست؟

ترازودون (با نام تجاری ترازولکس) یک داروی ضدافسردگی با اثرات آرام‌بخش است که در درمان طیف وسیعی از اختلالات روانی و خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه، مهم‌ترین کاربردهای ترازودون عبارت است از:

• ترازودون برای درمان افسردگی (اختلال افسردگی اساسی)

اصلی‌ترین کاربرد ترازودون، درمان افسردگی متوسط تا شدید است. این دارو با تنظیم سطح سروتونین در مغز، به کاهش علائمی مانند اندوه، ناامیدی، کاهش انرژی و اختلال تمرکز کمک می‌کند.

• ترازودون برای درمان بی‌خوابی

ترازودون به‌دلیل خاصیت آرام‌بخش، در دوزهای پایین برای درمان اختلالات خواب، به‌ویژه در افرادی که به‌دلیل اضطراب یا افسردگی دچار بی‌خوابی شده‌اند، تجویز می‌شود.

• درمان اضطراب و اختلالات اضطرابی

در برخی موارد، پزشکان از ترازودون برای کاهش اضطراب مزمن یا موقعیتی استفاده می‌کنند، به‌خصوص اگر با اختلالات خواب همراه باشد.

• درمان اختلال دوقطبی (در فاز افسردگی)

گاهی به‌صورت کمکی و با احتیاط، در بیماران دوقطبی که در فاز افسردگی هستند و دچار بی‌خوابی یا تحریک‌پذیری‌اند، تجویز می‌شود.

•  اختلالات رفتاری در سالمندان (مانند زوال عقل)

در برخی بیماران مسن، به‌ویژه مبتلایان به آلزایمر یا دمانس، ممکن است برای کاهش تحریک‌پذیری، بی‌قراری یا بی‌خوابی به کار رود؛ البته با احتیاط فراوان و زیر نظر پزشک.

•  درد مزمن یا سندروم فیبرومیالژیا (غیراستاندارد)

در مواردی، به‌صورت غیررسمی (off-label) برای کاهش درد مزمن یا بهبود خواب در بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا نیز تجویز می‌شود.

⚠️ نکته مهم: هرچند ترازودون برای درمان بسیاری از اختلالات روانی مؤثر است، اما مصرف آن باید صرفاً با تجویز پزشک و بر اساس تشخیص دقیق صورت گیرد، چون ممکن است در برخی شرایط خاص مانند اختلال دوقطبی، باعث تشدید علائم شود.

منع مصرف ترازودون

مصرف ترازودون در برخی شرایط پزشکی، دارویی یا فردی ممکن است خطرناک یا نامناسب باشد. در این موارد، استفاده از این دارو باید کاملاً پرهیز شود یا تنها با نظارت دقیق پزشک انجام گیرد:

•  حساسیت به ترازودون یا ترکیبات مشابه

افرادی که سابقه‌ی واکنش آلرژیک (مانند کهیر، خارش، تورم صورت، تنگی نفس) به ترازودون یا سایر داروهای ضدافسردگی مشابه دارند، نباید از این دارو استفاده کنند.

• مصرف همزمان با مهارکننده‌های MAO (MAOIs)

ترازودون نباید همزمان با داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز (مانند فنلزین، ترانیل‌سیپرومین یا سلژیلین) مصرف شود یا حتی تا ۱۴ روز پس از قطع آنها نیز باید از مصرف ترازودون خودداری کرد. ترکیب این داروها خطر سندروم سروتونین را به‌شدت افزایش می‌دهد.

• سکته قلبی یا بیماری شدید قلبی

در بیماران با سابقه سکته قلبی اخیر، آریتمی، یا نارسایی قلبی شدید، مصرف ترازودون می‌تواند باعث اختلالات ریتم قلب یا افت فشار خون خطرناک شود.

•  صرع یا اختلالات تشنجی کنترل‌نشده

ترازودون ممکن است آستانه تشنج را کاهش دهد، به‌ویژه در دوزهای بالا. در بیماران مبتلا به صرع باید با احتیاط فراوان تجویز شود یا اصلاً تجویز نشود.

•  اختلالات کبدی و کلیوی شدید

در بیماران مبتلا به نارسایی کبد یا کلیه پیشرفته، متابولیسم و دفع دارو مختل می‌شود و احتمال مسمومیت دارویی افزایش می‌یابد.

•  اختلال دوقطبی (بدون تثبیت خلق)

در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی، استفاده از ترازودون ممکن است باعث تحریک فاز مانیا (شیدایی) شود. فقط در صورتی‌که بیمار داروی تثبیت‌کننده خلق مصرف می‌کند، ترازودون ممکن است تجویز شود.

• مصرف ترازودون در کودکان و نوجوانان

ایمنی و اثربخشی ترازودون در کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال تایید نشده و ممکن است خطر افزایش افکار خودکشی در این گروه سنی را افزایش دهد.

•  سابقه نعوظ دردناک یا پایدار (پریاپیسم)

قرص ترازودون در موارد نادر می‌تواند باعث نعوظ دردناک و ماندگار (بیش از ۴ ساعت) شود. افرادی که سابقه این مشکل را دارند، باید از مصرف آن خودداری کنند یا با احتیاط کامل استفاده نمایند.

عوارض قرص ترازودون (قرص ترازولکس چه عوارضی دارد؟)

قرص ترازودون (نام تجاری: ترازولکس) همانند بسیاری از داروهای ضدافسردگی، ممکن است در برخی افراد باعث بروز عوارض جانبی شود. این عوارض معمولاً به دوز دارو، شرایط جسمی و روانی بیمار، و تداخل با سایر داروها بستگی دارد. در ادامه، عوارض جانبی ترازودون را بررسی می‌کنیم:

• پریاپیسم (نعوظ دردناک و ماندگار بیشتر از ۴ ساعت) : یک وضعیت اورژانسی است.
• سندروم سروتونین (با علائمی مانند تب، لرز، بی‌قراری، توهم، ضربان قلب سریع، سفتی عضلات) : به‌ویژه در مصرف همزمان با داروهای دیگر مثل SSRI یا MAOI.
• تشنج
• افکار خودکشی یا رفتارهای غیرعادی
• راش پوستی شدید یا واکنش‌های آلرژیک (ورم صورت، تنگی نفس، کهیر)

بسیاری از عوارض شایع، با ادامه مصرف کاهش می‌یابند یا از بین می‌روند. در صورت بروز عوارض جدی یا مداوم، مصرف را قطع نکنید؛ بلکه به پزشک اطلاع دهید تا دوز را تنظیم یا دارو را جایگزین کند.

علائم و عوارض ناشی از اوردوز ترازودون

ترازودون با چه داروهایی تداخل دارد؟

قطع ناگهانی قرص ترازودون چه عوارضی دارد؟

سوالات متداول

1. آیا ترازودون موجب ریزش مو می‌شود؟
ریزش مو یکی از عوارض نادر ترازودون است و در برخی افراد ممکن است دیده شود. این عارضه معمولاً موقتی است و پس از قطع دارو برطرف می‌شود.

2. ارتباط ترازودون و قاعدگی چیست؟
ترازودون به‌ندرت ممکن است باعث بی‌نظمی یا تغییر در چرخه قاعدگی شود. این تغییر معمولاً ناشی از اثرات آن بر هورمون‌ها یا سطح سروتونین است.

3. عوارض ترازودون بر مردان چیست؟
شایع‌ترین عارضه جنسی در مردان، نعوظ دردناک و طول‌کشیده (پریاپیسم) است که اورژانسی محسوب می‌شود. همچنین ممکن است باعث کاهش میل جنسی یا اختلال نعوظ شود.

4. عوارض مصرف ترازودون و الکل چیست؟
الکل اثر خواب‌آور و سرکوب‌کننده ترازودون را تشدید می‌کند و خطر افت هوشیاری، خواب‌آلودگی شدید و افت فشار خون را افزایش می‌دهد. مصرف همزمان توصیه نمی‌شود.

5. عوارض مصرف همزمان ترازودون و سرترالین؟
مصرف همزمان این دو داروی ضدافسردگی ممکن است خطر سندروم سروتونین را افزایش دهد. این وضعیت می‌تواند جدی و نیازمند مراقبت فوری پزشکی باشد.

6. مصرف ترازودون و ترانکوپین خطرناک است؟
این ترکیب ممکن است خواب‌آلودگی شدید، افت فشار خون و تضعیف عملکرد مغزی ایجاد کند. در برخی موارد تجویز همزمان با دوز کنترل‌شده انجام می‌شود، اما نیاز به نظارت پزشکی دارد.

7. ترازودون برای افراد مسن موثر است؟
بله، اما با احتیاط. ترازودون در افراد مسن برای افسردگی و بی‌خوابی مفید است، ولی خطر افت فشار خون، گیجی و زمین‌خوردن در این گروه بیشتر است.

8. عوارض قرص ترازودون در شیردهی و بارداری چیست؟
در بارداری ممکن است خطراتی برای جنین داشته باشد و فقط در صورت ضرورت تجویز می‌شود. در شیردهی، مقادیر کمی از دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و باید با نظر پزشک مصرف شود.

9. ترازودون یا سرترالین؟
ترازودون بیشتر برای بی‌خوابی و افسردگی همراه با اضطراب کاربرد دارد؛ سرترالین بیشتر برای افسردگی، وسواس و اضطراب عمومی استفاده می‌شود. انتخاب بسته به شرایط بیمار است.

10. آیا ترازودون خواب‌آور است؟
بله، ترازودون خاصیت خواب‌آور دارد و اغلب برای درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود، حتی در دوزهای پایین‌تر از دوز ضدافسردگی.

11. آیا ترازودون اعتیادآور است؟
خیر، ترازودون برخلاف داروهای آرام‌بخش یا خواب‌آور بنزودیازپینی، اعتیادآور نیست، اما نباید بدون مشورت پزشک به‌طور ناگهانی قطع شود.

12. آیا قرص ترازودون چاق‌کننده است؟
ترازودون ممکن است در برخی افراد باعث افزایش اشتها یا وزن شود، اما این عارضه در مقایسه با برخی داروهای دیگر ضدافسردگی خفیف‌تر است.