قرص سیتالوپرام چیست؟ کاربرد+ عوارض+ تداخلات دارویی+ روش های ترک سیتالوپرام
معجزه سیتالوپرام؛ با این داروی ضد افسردگی آشنا شوید!

«احساس میکنید همهچیز بیمعنا شده است؟ خوابتان نمیبرد، دلتنگی بیدلیل، حس افسردگی یا اضطراب دائمی دارید؟»
برای خیلیها، این احساسات محدود به یک روز بد نیست، بلکه بخشی از روزمره زندگی شده. در چنین شرایطی، گاهی مغز برای بازگشت به تعادل، نیاز به کمک دارد و یکی از داروهایی که پزشکان برای این کار تجویز میکنند، قرص سیتالوپرام است. اما تاثیر سیتالوپرام بر مغز چگونه است؟ آیا این دارو خطرناک است؟ آیا سیتالوپرام وابستگی میآورد؟
و اصلاً چطور باید آن را مصرف کرد؟
در این مطلب، قرار است بدون اصطلاحات گیجکننده پزشکی، همهچیز را درباره داروی سیتالوپرام یاد بگیرید؛ از کاربردها و تأثیرش بر مغز گرفته تا عوارض، روش مصرف، مدت درمان و حتی راه قطع سیتالوپرام بدون اذیت شدن! بنابراین اگر این دارو را مصرف میکنید و یا قصد استفاده از آن را دارید، این مطلب برای شماست.
قرص سیتالوپرام چیست؟
قرص سیتالوپرام (Citalopram) یک داروی ضدافسردگی از گروه مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) است که برای درمان افسردگی، اضطراب، اختلال وسواس فکری-عملی، حملات پانیک و گاهی اختلالات خواب تجویز میشود.
اشکال دارویی سیتالوپرام بصورت قرص (Tablet) با دوزهای 10،20 و 40 میلی گرم، قطره خوراکی و فرم تزریقی(آمپول) سیتالوپرام موجود است. فرم قرصی سیتالوپرام از نظر در دسترس بودن، پایداری و راحتی مصرف، پرکاربردترین شکل دارویی آن است.
مکانیسم اثر سیتالوپرام
مکانیسم اثر سیتالوپرام به مهار انتخابی بازجذب سروتونین در پایانههای عصبی مغز مربوط میشود. بهطور دقیقتر، این دارو با مسدود کردن گیرنده بازجذب سروتونین (SERT) در نورونهای پیشسیناپسی، مانع از بازگشت سروتونین ترشحشده به سلول عصبی اولیه میشود. در نتیجه، مقدار سروتونین آزاد در فضای بینسیناپسی (سیناپس) افزایش مییابد و این باعث تحریک بیشتر گیرندههای پسسیناپسی میشود.
افزایش پایدار سروتونین در سیناپسهای مغزی منجر به بهبود خلقوخو، کاهش اضطراب و بهبود علائم افسردگی میگردد. سیتالوپرام برخلاف برخی داروهای دیگر، اثر قابل توجهی روی گیرندههای دوپامین، نوراپینفرین یا گیرندههای موسکارینی ندارد، به همین دلیل عوارض جانبی آن معمولاً کمتر است.
نحوه مصرف قرص سیتالوپرام یا سلکسا چگونه است؟
پیش از شروع مصرف سیتالوپرام: پیش از شروع مصرف سیتالوپرام، باید پزشک را از تمام بیماریهای جسمی و روانی، داروهای مصرفی، حساسیتهای دارویی، و وضعیت بارداری یا شیردهی آگاه کرد. داروهایی مانند مهارکنندههای MAO یا برخی داروهای قلبی ممکن است با سیتالوپرام تداخل خطرناک داشته باشند، بنابراین اطلاعرسانی دقیق ضروری است. در بعضی موارد، انجام آزمایش خون یا نوار قلب قبل از شروع دارو لازم است. همچنین باید بدانید که اثر قرص سیتالوپرام چند هفته طول میکشد و ممکن است در ابتدا کمی بیقراری یا تهوع احساس شود. آموزش در مورد علائم هشداردهنده و پرهیز از قطع ناگهانی دارو نیز اهمیت زیادی دارد.
روش مصرف سیتالوپرام (که با نام تجاری Celexa نیز شناخته میشود) باید دقیقاً طبق دستور پزشک باشد، اما بهطور کلی بهتر است که موارد زیر رعایت میشود:
- دوز شروع مصرف سیتالوپرام معمولاً پایین است: (برای مثال 10 یا 20 میلیگرم در روز) و بسته به پاسخ بدن بیمار و تشخیص پزشک، ممکن است به تدریج تا حداکثر 40 میلیگرم در روز افزایش یابد.
- زمان مصرف قرص سیتالوپرام معمولاً یک بار در روز است: میتوان آن را صبح یا شب مصرف کرد. اگر باعث خوابآلودگی شود، معمولاً شبها توصیه میشود.
- مصرف سیتالوپرام با یا بدون غذا امکانپذیر است: اما اگر باعث تهوع شود، بهتر است با غذا خورده شود.
- قرص سیتالوپرام نباید بهصورت ناگهانی قطع شود: قطع ناگهانی سیتالوپرام میتواند باعث بروز علائم ترک مانند سردرد، سرگیجه، اضطراب، تحریکپذیری یا بیخوابی شود. کاهش دوز باید تدریجی و با نظر پزشک انجام شود.
- مصرف منظم روزانه مهم است: حتی اگر احساس بهبودی وجود داشته باشد، باید دارو طبق برنامه ادامه یابد، مگر اینکه پزشک تصمیم به قطع یا تغییر آن بگیرد.
- اثربخشی سیتالوپرام نیاز به زمان دارد: ممکن است 2 تا 4 هفته یا بیشتر طول بکشد تا اثرات کامل دارو در بهبود خلقوخو و کاهش علائم افسردگی دیده شود.
- مدت زمان درمان با سیتالوپرام: برای درمان کامل افسردگی، اضطراب یا اختلال هراس، معمولاً دارو باید حداقل ۶ ماه ادامه یابد، حتی اگر علائم برطرف شده باشند. در بیماران با سابقه عود یا افسردگی مزمن، ممکن است مصرف دارو به مدت یک سال یا بیشتر ادامه یابد. هیچ زمان “قطعی و یکسانی” برای همه وجود ندارد. پزشک با بررسی بیمار، احتمال عود بیماری و شرایط جسمی و روانی تصمیم میگیرد، دارو چه مدت ادامه پیدا کند.
داروی اس سیتالوپرام چیست و تفاوت آن با سیتالوپرام چگونه است؟
داروی اسسیتالوپرام (Escitalopram) یکی از داروهای ضدافسردگی است که به گروه مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRI) تعلق دارد، درست مانند سیتالوپرام (Citalopram). اما بین این دو دارو تفاوتهای مهمی وجود دارد که در جدول زیر بهطور خلاصه مقایسه شدهاند:
ویژگی | سیتالوپرام (Citalopram) | اسسیتالوپرام (Escitalopram) |
---|---|---|
نام تجاری رایج | Celexa | Lexapro |
ترکیب شیمیایی | مخلوط دو ایزومر: R و S | فقط ایزومر فعال: S (نسخهی «خالص»تر دارو) |
دوز معمول شروع | ۱۰-۲۰ میلیگرم | ۵-۱۰ میلیگرم |
قدرت تأثیر (در دوز مساوی) | کمتر از اسسیتالوپرام | قویتر و سریعتر در شروع اثرگذاری |
عوارض جانبی | احتمال بیشتر (مثل تهوع، خوابآلودگی) | معمولاً با عوارض کمتر و قابل تحملتر |
تأییدیههای درمانی | افسردگی، اضطراب، پانیک | افسردگی، اضطراب (و مؤثرتر در اضطراب شدید) |
قیمت و دسترسی | معمولاً ارزانتر و رایجتر | کمی گرانتر |
بنابراین میتوان گفت که داروی اسسیتالوپرام نسخهی تصفیهشدهی سیتالوپرام است که فقط ایزومر مؤثر آن را دارد. به همین دلیل اس سیتالوپرام، در دوز پایینتر اثر قویتری دارد و معمولاً عوارض کمتری ایجاد میکند. پزشکان گاهی تجویز اسسیتالوپرام را ترجیح میدهند، بهخصوص برای اضطرابهای شدید یا وقتی بیمار به عوارض دارو حساس است.
کاربرد قرص سیتالوپرام
قرص سیتالوپرام برای درمان چندین اختلال روانپزشکی بهکار میرود، بهویژه آنهایی که با کمبود سروتونین در مغز مرتبط هستند. در ادامه مهمترین کاربردهای سیتالوپرام آورده شده است:
- درمان افسردگی اساسی (Major Depressive Disorder – MDD): سیتالوپرام با افزایش سطح سروتونین در مغز، به بهبود خلقوخو، افزایش انرژی و کاهش احساس ناامیدی کمک میکند.
- درمان اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder – GAD): در کاهش نگرانیهای مداوم، تنش و افکار منفی مؤثر است.
- درمان اختلال وسواس فکری-عملی (Obsessive Compulsive Disorder – OCD): به کاهش وسواسهای فکری و اجبارهای رفتاری کمک میکند، هرچند برای OCD معمولاً دوزهای بالاتر نیاز است.
- درمان اختلال پانیک (Panic Disorder): حملات اضطرابی ناگهانی و تپش قلب، تعریق و ترس شدید را کاهش میدهد.
- درمان اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder): در برخی بیماران، برای کاهش ترس از جمع یا موقعیتهای اجتماعی استفاده میشود.
- درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): در مواردی برای کاهش علائم اضطراب، کابوس و افکار آزاردهنده تجویز میشود.
توجه: سیتالوپرام برای همه بیماران مناسب نیست و مصرف آن باید تحت نظر پزشک باشد. گاهی هم در ترکیب با رواندرمانی یا داروهای دیگر استفاده میشود.
قرص سیتالوپرام ۱۰، ۲۰ و ۴۰ برای چیست؟
قرص سیتالوپرام در دوزهای ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میلیگرم برای درمان طیف گستردهای از اختلالات روانی بهکار میرود که بیشتر با افسردگی و اضطراب در ارتباط هستند. در ادامه کاربردهای سیتالوپرام بر اساس دوز مصرفی را توضیح دادهایم:
دوز مصرفی سیتالوپرام | موارد مصرف/ویژگیها | نکات مهم |
---|---|---|
سیتالوگرام ۱۰ میلیگرم | – دوز شروع برای تازهواردان به درمان – مناسب برای افراد با بدن حساس – توصیهشده برای سالمندان یا افراد با مشکلات کبدی |
– گاهی بهعنوان دوز نگهدارنده در اضطراب یا افسردگی خفیف استفاده میشود |
سیتالوپرام ۲۰ میلیگرم | – دوز رایج درمانی – درمان افسردگی اساسی (MDD) – درمان اختلال اضطراب فراگیر (GAD) – درمان وسواس فکری-عملی (OCD) – درمان حملات پانیک – گاهی در PTSD استفاده میشود |
– بیشترین دوز مؤثر برای اکثر بیماران |
سیتالوپرام ۴۰ میلیگرم | – حداکثر دوز مجاز روزانه – برای بیمارانی که به دوز پایین پاسخ نمیدهند |
– خطر طولانی شدن QT (اختلال ریتم قلب) – احتیاط ویژه در سالمندان یا بیماران قلبی |
عوارض مصرف سیتالوپرام
سیتالوپرام مانند بسیاری از داروهای ضدافسردگی ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، که در بیشتر افراد خفیف و موقتیاند، اما در بعضی موارد میتوانند جدی باشند. از جمله عوارض جانبی سیتالوپرام به شرح زیر است:
عوارض شایع قرص سیتالوپرام (در بسیاری از افراد دیده میشود)
این عوارض معمولاً در هفتههای اول مصرف ظاهر شده و با تنظیم دوز یا گذر زمان کاهش مییابند:
- تهوع
- خشکی دهان
- خوابآلودگی یا بیخوابی
- تعریق زیاد
- سردرد
- اضطراب یا بیقراری
- کاهش میل جنسی یا اختلال در عملکرد جنسی
- لرزش دست
- سرگیجه
- اسهال یا یبوست
- خستگی
عوارض کمتر شایع سیتالوپرام (در برخی افراد رخ میدهد)
- کاهش یا افزایش وزن
- تاری دید
- ضربان قلب نامنظم
- افزایش فشار خون یا افت فشار هنگام برخاستن
- احساس گیجی یا منگی
- تحریکپذیری یا زودرنجی
عوارض نادر اما جدی (نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند)
- افکار خودکشی یا رفتارهای خطرناک (بهویژه در هفتههای اول درمان)
- طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب (که میتواند به آریتمی قلبی منجر شود)
- سندرم سروتونین (علائم: تب، بیقراری، توهم، افزایش ضربان قلب، تعریق شدید، لرزش، اسپاسم عضلانی)
- تشنج
- واکنشهای آلرژیک شدید (خارش، کهیر، تورم صورت یا زبان، مشکل تنفسی)
ممکن است سوال بپرسید که تفاوتی در عوارض قرص سیتالوپرام ۱۰، ۲۰ و ۴۰ وجود دارد؟
افزایش دوز سیتالوپرام از ۱۰ به ۲۰ یا ۴۰ میلیگرم معمولاً میتواند باعث افزایش احتمال و شدت عوارض جانبی سیتالوپرام شود. بهویژه عوارضی مثل تهوع، اضطراب، بیخوابی، لرزش، کاهش میل جنسی، یا افزایش خطر مشکلات قلبی (مثل طولانی شدن فاصله QT) در دوزهای بالاتر شایعتر و جدیتر میشوند. بنابراین پزشک معمولاً با دوز پایین شروع میکند و فقط در صورت نیاز واقعی و تحمل خوب بدن، دوز را افزایش میدهد.
سوءمصرف سیتالوپرام و پیامدهای آن
سوءمصرف سیتالوپرام به معنای مصرف این دارو برخلاف دستور پزشک، با دوزهای بالاتر، مدتزمان طولانیتر یا بهقصد نشئگی یا تسکین آنی است. این دارو از دستهی SSRIهاست و برخلاف مواد مخدر خاصیت نشئهآوری ندارد، اما سوءمصرف آن ممکن است بسیار خطرناک باشد. از جمله علائم و عوارض سوءمصرف سیتالوپرام عبارت است از:
- سندرم سروتونین: شایعترین عوارض سوءمصرف سیتالوپرام عبارتند از: تب، لرزش، تعریق، گیجی، اضطراب، تند شدن ضربان قلب، گاهی تشنج و حتی مرگ.
- اختلالات قلبی: افزایش دوز سیتالوپرام میتواند باعث طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب شود که منجر به آریتمی و حتی ایست قلبی میگردد.
- تشنج: مصرف بیش از حد سیتالوپرام ممکن است باعث تحریک بیشازحد مغز و بروز تشنج شود.
- افزایش افکار خودکشی: مصرف بیرویه قرص سیتالوپرام، بهویژه در نوجوانان یا افراد دارای اختلال خلقی، ممکن است افکار یا اقدام به خودکشی را تشدید کند.
- تهوع و استفراغ شدید: از علائم مسمومیت با سیتالوپرام که در دوزهای بالا ظاهر میشود.
- بیقراری شدید یا مانیا: بهویژه در افراد مستعد اختلال دوقطبی، مصرف زیاد سیتالوپرام ممکن است باعث بروز حالت شیدایی یا بیقراری شدید شود.
- کما یا مرگ در موارد شدید: دوزهای بسیار بالا داروی سیتالوپرام، بهویژه در ترکیب با الکل یا داروهای دیگر، ممکن است منجر به کما یا مرگ شود.
بنابراین هرگز بدون تجویز پزشک دوز را تغییر ندهید. در صورت مصرف بیش از حد یا علائم غیرعادی، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. در صورت نیاز به ترک یا قطع مصرف، این کار باید بهتدریج و با نظارت پزشک انجام شود.
تداخلات دارویی با قرص سیتالوپرام
روش قطع داروی سیتالوپرام (Citalopram)
قطع داروی سیتالوپرام (Citalopram) باید بهصورت تدریجی و تحت نظر پزشک انجام شود تا از بروز علائم ترک یا عود علائم روانی جلوگیری شود. این دارو، بهویژه پس از مصرف طولانیمدت، ممکن است در صورت قطع ناگهانی باعث واکنشهای ناخوشایندی شود. در ادامه، روش کلی و اصولی ترک سیتالوپرام را آوردهایم:
-
مشورت با روانپزشک یا پزشک معالج: قبل از هر اقدامی، پزشک باید ارزیابی کند که آیا زمان مناسبی برای قطع دارو هست یا نه (مثلاً فرد حداقل ۶ ماه بدون بازگشت علائم در وضعیت پایدار باشد).
-
کاهش تدریجی دوز: بسته به دوز مصرفی، کاهش باید هر ۲ تا ۴ هفته یکبار انجام شود. مثلاً اگر روزانه ۲۰ میلیگرم مصرف میکنید، ممکن است پزشک توصیه کند ۱۰ میلیگرم برای چند هفته مصرف شود. سپس ۵ میلیگرم یا یک روز در میان، برای چند هفته دیگر.
-
مدیریت علائم ترک سیتالوپرام: علائمی مثل سرگیجه، تحریکپذیری، بیخوابی، تهوع یا شوکهای مغزی («brain zaps») ممکن است رخ دهند. اگر شدید باشند، باید روند کاهش آهستهتر شود.
-
حمایت روانی همزمان با قطع دارو: استفاده از رواندرمانی (مانند CBT)، ورزش منظم، خواب کافی، تغذیه سالم و پشتیبانی خانواده بسیار مهم است.
-
بررسی منظم وضعیت روانی: در هفتههای اول پس از قطع کامل دارو، احتمال بازگشت افسردگی یا اضطراب وجود دارد. در این زمان باید با پزشک در تماس باشید.
هرگز سیتالوپرام را بهصورت ناگهانی و بدون مشورت پزشک قطع نکنید، چون ممکن است علائم ترک شدید یا حتی عود افسردگی یا اضطراب رخ دهد. اگر خواهان کمک در زمینه ترک داروی ضدافسردگی هستید، میتوانید با مشاورین متخصصین حاضر در ونک کلینیک تماس(02152402) بگیرید تا بتوانید بصورت ایمن این دارو را ترک کنید.
سوالات متداول
قرص سیتالوپرام برای چی خوبه؟
قرص سیتالوپرام برای درمان افسردگی، اضطراب، حملات هراس و برخی اختلالات خلقی تجویز میشود. این دارو با افزایش سطح سروتونین در مغز به بهبود خلقوخو و کاهش علائم اضطرابی کمک میکند.
آیا مصرف قرص سیتالوپرام در بارداری و شیردهی مجاز است؟
مصرف سیتالوپرام در بارداری تنها در صورت ضرورت و با نظر پزشک مجاز است، زیرا ممکن است خطراتی برای جنین داشته باشد. در دوران شیردهی نیز با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف میشود، چون دارو میتواند از طریق شیر به نوزاد منتقل شود.
عوارض قرص سیتالوپرام 20 چیست؟
قرص سیتالوپرام ۲۰ میلیگرم ممکن است باعث عوارضی مانند تهوع، سرگیجه، خشکی دهان، کاهش میل جنسی، یا اختلال در خواب شود. در برخی افراد، اضطراب، تعریق زیاد یا تأخیر در انزال نیز گزارش شده است.
ایا قرص سیتالوپرام مرفین دارد؟
خیر، قرص سیتالوپرام حاوی مرفین یا هیچ نوع ماده مخدر نیست. این دارو یک ضدافسردگی از نوع SSRI است که روی سروتونین مغز اثر میگذارد، نه روی گیرندههای درد یا مخدر.
آیا سیتالوپرام اعتیادآور است؟
خیر، سیتالوپرام از نظر فیزیکی اعتیادآور نیست و وابستگی جسمی مانند مواد مخدر ایجاد نمیکند.
اما ممکن است برخی افراد به دلیل وابستگی روانی یا ترس از بازگشت علائم اضطراب یا افسردگی، برای مدت طولانی به مصرف آن ادامه دهند. این وابستگی روانی با راهنمایی پزشک و کاهش تدریجی دارو قابل کنترل است.
عوارض قطع مصرف دارو سیتالوپرام چیست؟
قطع ناگهانی سیتالوپرام ممکن است باعث علائم ترک مانند سرگیجه، سردرد، تحریکپذیری، بیخوابی، تهوع یا اضطراب شود. برای جلوگیری از این علائم، کاهش دوز باید تدریجی و زیر نظر پزشک انجام شود.
بهترین روش ترک قرص سیتالوپرام چیست؟
بهترین روش ترک قرص سیتالوپرام، کاهش تدریجی دوز زیر نظر پزشک است. پزشک معمولاً با کم کردن آرام و مرحلهبهمرحله دوز دارو در طی چند هفته یا حتی ماه، کمک میکند تا بدن بهتدریج سازگار شود و از بروز علائم ترک مانند بیقراری، سرگیجه، تهوع یا اضطراب جلوگیری شود. هرگز نباید سیتالوپرام را بهصورت ناگهانی یا خودسرانه قطع کرد.